Leuke weetjes over de paai van visbioloog Simon Scott

Vorig jaar hebben onze Engelse collega’s van Cypography een leerzaam interview afgenomen met visbioloog Simon Scott. Een groot deel van dat gesprek ging over het paaien van de karper en alle gebeurtenissen daaromheen.

Wanneer paait de vis, hoe werkt het en waar moeten wij vissers rekening mee houden? Simon legt het allemaal haarfijn uit en een aantal interessante weetjes hebben we in dit artikel op een rij gezet. Let’s go!

Als het water richting de 18 graden kruipt…

…dan gaat het kriebelen bij de karpers. Watertemperatuur is de belangrijkste factor dat ervoor zorgt dat de karper de paai in gaat. Over het algemeen is 18 graden de grens waarbij de vis gaat paaien, maar het is geen gouden regel. Elk water heeft zijn eigen variabelen die meespelen, en het soort karper bepaalt ook wanneer er gepaaid wordt.

Watertemperatuur is de belangrijkste factor dat ervoor zorgt dat de karper de paai in gaat.

Zo kunnen de oude schubkarpers van het originele bestand van een water paaien bij 18 graden, terwijl de ene lichting vis dat in 2014 is uitgezet paait bij 17 graden en de andere lichting van 2017 bij een watertemperatuur van 20 graden.

Daardoor kan het soms lange tijd duren totdat het volledige bestand is afgepaaid. Ook zijn er andere factoren die noodzakelijk zijn bij het laten slagen van de natuurlijke paai. Zo hebben de vrouwtjes mannetjes nodig om te kunnen paaien én hebben ze een gunstige plek nodig. Ideale situaties zijn ondiepe zones met veel riet of wiervelden.

Hoe gaat het vervolgens in z’n werk?

Naarmate de karper dichterbij de paaiperiode komt door het warmer wordende weer, trekken de vissen richting de paaizones. De vrouwtjes die al een dikke buik hebben door alle kuit, gaan nu het laatste rijpproces in waarin de eitjes opzwellen waardoor ze nog dikker worden. Op dit moment staan de vrouwtjes echt op knappen!

Op het moment dat de paai van start gaat begint het bindweefsel, dat alle eitjes bij elkaar houdt, af te breken. Dit proces duurt een paar uur. Zodra dit proces begint, begint het vrouwtje haar spieren aan te spannen en duwt ze de eitjes met veel kracht het water in. Dit is het moment waarop je de vis tekeer kan zien gaan in het water: de vrouwtjes duiken tegen het wier of riet aan en de mannetjes zwemmen er heftig achteraan.

Dit gaat er soms ruig aan toe waardoor stukken riet de vissen ernstig kunnen beschadigen. Op het moment dat het vrouwtje kuit het water in schiet, laten de mannetjes hun hom los; het sperma van mannelijke vissen.

Dit gaat er soms ruig aan toe waardoor stukken riet de vissen ernstig kunnen beschadigen

Er ontstaat een melkachtige wolk van water, kuit en hom gemixt. Het sperma gaat de opening van de eitjes binnen om ze te bevruchten, dit hele proces duurt maar erg kort! Vaak duurt het nog geen halve dag en normaal gesproken vindt het plaats in de ochtend.

Invloeden op de paaitrek (en het paaien zelf)

Als de karper op het punt staat om te gaan paaien, maar het vervolgens weer koud wordt en dat proces zich meerdere keren herhaalt (wat in Nederland geen uitzondering is). Dan kan het zijn dat het vrouwtje uiteindelijk niet op tijd van haar kuit afkomt, waardoor er een ontstopping kan ontstaan en ze het lootje legt.

Vrouwtjes die hun kuit wel succesvol kwijt raken, kunnen 25% van het lichaamsgewicht verliezen. Het kan dus zijn dat de topvis van een bepaald water 20 kilo is en na de paai nog maar 15. Zo kan een vis van normaliter 35 kilo dus ook gevangen worden na de paai op 27 kilo! Zulke enorme gewichtsafname gelden vooral voor vissen met een echte hangpens. Je zal dit dus niet zo snel zien bij een lange vis zonder (dikke) hangende buik eronder. Vissen kunnen dus erg afvallen en beschadigd zijn na de paai.

Gebruik aas met een hoge voedingswaarde

Als tip hebben wij van Simon geleerd om zo goed mogelijk, kwalitatief aas te gebruiken. Karpers eten van alles en een gemixt dieet is erg goed voor ze, maar in deze tijd van het jaar help jij onze gevinde vriend door met goed aas te vissen zodat ze volledig kunnen herstellen. Denk hierbij aan vismeel boilies (veel eiwit) en juist niet aan koolhydraat rijk aas als granen of mais.

Losse feitjes

Verder deelt Simon nog enkele interessante feiten over de paai. Zo leert hij ons dat niet elke vis elk jaar paait en dat vooral de oudere vissen dat niet altijd doen. Een topvis van het water kan bijvoorbeeld een paar jaar lang boven de 30 kilo zitten, maar wanneer die toch ineens paait kan die afvallen naar zo’n 24 kilo omdat die alle kuit kwijt is.

Het blijkt zo te zijn dat de vrouwtjes direct na de paai al bezig zijn met het ontwikkelen van de volgende generatie eitjes. Dit gaat nu nog vooral om de bouwstenen, ofwel het genetisch materiaal van de volgende generatie, maar aan het eind van de zomer gaat het kuit zich al daadwerkelijk ontwikkelen. Daardoor is de herfst zo’n goede periode om karpers te vangen: de vissen krijgen grotere buiken door de ontwikkeling van het kuit en ze azen veel meer om dit te kunnen realiseren.

Hopelijk hebben jullie wat gehad aan dit artikel. Veel succes de komende weken!

Team KWO

In het volgende artikel zal Simon partikel-, wier- en oppervlaktetips voor de warme maanden geven! #StayTuned